Côr y Brythoniaid © 2024 Website designed and maintained by H G Web Designs
Hanes
Ym mis Mehefin 1964, ffurfiodd gŵr o Flaenau Ffestiniog, Meirion Jones, gôr meibion a fyddai’n tyfu i fod yn un o’r
corau mwyaf llwyddiannus yng Nghymru. Ffurfiwyd y côr er mwyn cystadlu mewn eisteddfod fach leol yng Nghapel
Hyfrydfa ym Manod ac yn dilyn yr ymddangosiad hwnnw awgrymwyd bod y côr yn perfformio yn y Carnifal lleol rai
wythnosau yn ddiweddarach.
Yr adeg honno, tua phymtheg o aelodau oedd gan y côr, ond yn sgîl yr anogaeth a gawsant, aethant ati i sefydlu’r côr
yn ffurfiol a dechrau ar y gwaith o ddenu aelodau newydd. O’r cychwyn, roedd cystadlu yn rhan annatod o’r
gweithgareddau ac fe gafwyd ymddangosiad cyntaf y côr yn Eisteddfod Jiwbilî Llan Ffestiniog yn 1965. Yn dilyn cael
llwyddiant yn yr eisteddfod hon, penderfynwyd
gwneud 1966 yn fan cychwyn cyfnod hir o gystadlu,
cyfnod sydd wedi para tan y dydd heddiw, yn wir.
Roedd angen rhagor o aelodau, serch hynny, a
dechreuodd arweinydd y côr, Meirion Jones, gyda
chymorth gwerthfawr aelod arall, Wyn Morris, deithio
o gwmpas yr ardal yn ymweld â darpar aelodau
posibl ar gyfer y côr. A thrwy eu hymdrechion hwy
cafwyd cynnydd buan yn y niferoedd.
Gyda’r cynnydd yn y niferoedd fe ddaeth cynnydd yn
llwyddiannau’r côr. Rhwng 1966 a 1974, er enghraifft, fe ellid cymharu llwyddiant y côr â llwyddiant tîm pêl-droed
modern gyda’r ystadegau canlynol: 26 o gystadlaethau, 19 ar y brig, 3 ail wobr. Camp i ymfalchïo ynddi.
Yn 1969 penderfynodd y côr gystadlu yn ‘yr un fawr’ am y tro cyntaf a dyma gynnig yn yr Eisteddfod Genedlaethol yn y
Fflint. Canodd y côr y drydedd salm ar hugain a chawsant eu llwyddiant mawr cyntaf, gyda chanmoliaeth y beirniad yn
destament i safon y perfformiad: “Cawsom ein synnu gan y canu gwych ac nid oes gennym eiriau i fynegi ein
teimladau. Roedd y rhaglen gyfan yn gylch o artistwaith
pur”.
Yn 1969 penderfynodd y côr gystadlu yn ‘yr un fawr’ am
y tro cyntaf a dyma gynnig yn yr Eisteddfod
Genedlaethol yn y Fflint. Canodd y côr y drydedd salm
ar hugain a chawsant eu llwyddiant mawr cyntaf, gyda
chanmoliaeth y beirniad yn destament i safon y
perfformiad: “Cawsom ein synnu gan y canu gwych ac
nid oes gennym eiriau i fynegi ein teimladau. Roedd y
rhaglen gyfan yn gylch o artistwaith pur”.
Cafwyd rhagor o lwyddiant yn 1971 ym Mangor, a oedd yn flwyddyn unigryw yn hanes Blaenau Ffestiniog gyda Chôr
Meibion y Moelwyn hefyd yn ennill eu hadran hwy yn yr un eisteddfod. Camp ddwbl i’r dref.
Yn 1972 enillodd y côr y wobr gyntaf yn Eisteddfod Butlins, a oedd yn gystadleuaeth fawr ar y pryd gyda chorau o bob
rhan o Loegr a Chymru yn cystadlu. Hwn oedd y pumed tro i’r côr ennill y gystadleuaeth hon, camp na welir mo’i
thebyg eto.
Ond nid cystadlu yn unig fu’r hanes. Yn 1975 aeth y
côr ar daith hanesyddol y tu hwnt i’r ‘Llen Haearn’ gan
ymweld â Hwngari, lle ymddangosodd y côr o flaen
panel o gerddorion mwyaf blaenllaw Hwngari a chael
eu gwobrwyo â Diploma gan yr Academi Ddiwylliannol
am eu perfformiad. Oddiar y daith gyntaf hanesyddol
hon mae’r côr wedi teithio yn eang, gan gynnwys
teithio ddwy waith yn America, dwy waith yng Ngwlad
Belg, mynd ar ddau ymweliad â Gwyl Interceltique
Lorient a mynd ar nifer o deithiau i Iwerddon a’r Alban. Mae’r Cor wedi ennill saith gwaith yn yr Eisteddfod
Genedlaethol.
Mae’r côr wedi ymddangos ar y teledu nifer fawr o weithiau ac wedi ymddangos ar lwyfan gyda rhai o berfformwyr
gorau’r byd. Mae’r rhain yn cynnwys Dennis a Patricia O’Neill, Willard White, Shirley Bassey, Harry Secombe, Gwyn
Hughes Jones, The Black Dyke Mills Band a’r dyn ei hun, Bryn Terfel.
Mae’r Brythoniaid wedi cyhoeddi nifer o recordiau a chryno ddisgiau a chawsant ddisg aur gan Gwmni Recordiau Sain
yn 1982 yn gydnabyddiaeth am werthiant eu recordiau, a’u dyfarnu yn Gôr y Flwyddyn gan HTV yn 1992. Dros y
blynyddoedd mae’r côr wedi elwa ar ddawn nifer o bobl sydd wedi cyfrannu at ei lwyddiant mewn gwahanol ffyrdd:
Meirion Jones M.B.E., Katie Pleming, Jennie May Ellis, Gareth Jones, is arweinydd y côr am nifer o flynyddoedd, Elfyn
Pugh, Arlywydd y Côr, ac Elizabeth Ellis, a aeth yn gyfeilydd i’r côr yn 1984 ac sy’n dal i roi cefnogaeth amhrisiadwy i’r
‘mistar’ presennol, John Eifion Jones.
Fe fydd y sawl sydd wedi clywed Côr Meibion y Brythoniaid yn canu yn cytuno fod ganddo sain arbennig iawn sydd
wedi rhoi pleser i nifer fawr o bobl dros y blynyddoedd. Hir oes iddynt.